Phương pháp ăn dặm truyền thống là gì? Có tốt cho bé không? Cách thực hiện như thế nào? Khi trẻ bước vào giai đoạn ăn dặm các bậc cha mẹ lại đau đầu với việc chọn lựa phương pháp ăn, thực phẩm cho trẻ. Vậy cha mẹ đã xác định được nên cho trẻ ăn dặm theo cách nào?
Nội dung bài viết:
1. Phương pháp ăn dặm truyền thống
Đây là phương pháp rất phổ biến với các mẹ Việt Nam. Lúc bắt đầu ăn dặm, các bé sẽ ăn bột xay chung với các loại thực phẩm khác nhau. Đến khi mọc răng, bé sẽ đổi sang ăn cháo kèm thức ăn xay nhuyễn.
Ăn dặm truyền thống là phương pháp tập ăn lâu đời được nhiều thế hệ người Việt áp dụng để tập ăn cho trẻ ăn khi bé bước vào giai đoạn làm quen với các thực phẩm khác không phải là sữa mẹ. Ở phương pháp ăn dặm này, mẹ sẽ cho bé ăn bột kết hợp với thịt, cá và rau củ xay nhuyễn, sau đó chuyển dần sang cháo nguyên hạt và cuối cùng là cơm.
Hiện phương pháp này không còn phổ biến bởi rất nhiều các mẹ bỉm sữa hiện đại cho rằng phương pháp này kém khoa học, mẹ phải ép bé ăn, bé ăn nhiều thức ăn xay nhuyễn nên khả năng nhai kém… và rất nhiều lý do khác. Thực tế, những quan niệm này không đúng hoàn toàn bởi không có tài liệu nào nói rằng mẹ phải cho bé ăn rong, nhồi nhét bé ăn…, tất cả chỉ là do tâm lý muốn con ăn nhiều hơn của các bậc cha mẹ mà thôi.
Ưu điểm của ăn dặm truyền thống
- Thức ăn xay nhuyễn giúp bé dễ tiêu hóa.
- Không mất nhiều thời gian chế biến, công thức đơn giản, phù hợp với những mẹ bận rộn.
- Có thể cho bé ăn với khẩu phần nhiều ngay từ lúc mới tập ăn.
- Thực đơn ăn dặm truyền thống cho bé 6 tháng đến 7 tháng tuổi giúp đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, đủ cả 4 nhóm thực phẩm: Chất béo, chất bột đường, chất đạm, vitamin và khoáng chất trong mỗi bữa ăn của bé.
- Tuân thủ ăn dặm theo từng giai đoạn (từ sữa mẹ sang thức ăn lỏng, rồi sau đó là thức ăn đặc) sẽ tạo thói quen tốt cho bé về ăn uống, tránh trường hợp bé biếng ăn và dạ dày phải làm việc quá sức từ sớm.
- Với đồ ăn được xay nhuyễn, ăn dặm truyền thống cũng giúp hệ tiêu hóa học tập và làm quen với các thực phẩm mới.
- Việc chế biến món ăn của mẹ cũng không mất quá nhiều thời gian, tiện lợi và cực kỳ nhanh chóng.
Nhược điểm
Chế biến tất cả thực phẩm trong một tô cháo khiến bé không có cơ hội được nếm và cảm nhận hương vị của nhiều loại thực phẩm khác nhau. Việc ăn cháo liên tục trong một thời gain dài khiến bé chán ăn, ngán ăn.
Các bé ăn dặm theo phương pháp ăn dặm truyền thống thường sẽ biết ăn thô muộn, nhiều bạn xảy ra tình trạng ăn ngậm, ăn không nhai. Nếu bố mẹ không chú ý việc tăng độ thô cho bé thì khi lớn bé sẽ không biết nhai, không có được các kĩ năng cần thiết về ăn thô.
Việc bế ăn, bế đi chơi,… sẽ khiến bé không có tính kỉ luật, không có thói quen ăn uống lành mạnh.
Một số nguyên tắc trong thực đơn ăn dặm truyền thống mẹ cần chú ý:
- Số bữa ăn dặm: 1-2 bữa/ngày. Khi bé cứng cáp hơn, mẹ có thể cho bé ăn trái cây hay sữa chua trong bữa phụ.
- Số bữa uống sữa bột hay sữa mẹ: 3-4 bữa/ngày và tùy theo nhu cầu của trẻ.
- Những món cho bé ăn phải được nghiền nhuyễn hoặc có độ mềm cao.
- Bước đầu cho bé làm quen với bột ăn dặm có vị ngọt một thời gian sau khi quen các mẹ cần chuyển sang bột ăn dặm có vị mặn.
- Tuyệt đối không được cho thêm các loại gia vị của người lớn vào trong khẩu phần ăn dặm của bé.
- Tập cho bé ăn dặm theo trình tự: Bắt đầu từ ngũ cốc (như cháo trắng), tiếp theo là rau củ, quả (ví dụ như: khoai lang, cà rốt, bí đỏ, chuối, bơ…), sau đó đến thịt heo, thịt gà nạc.
- Các bà mẹ nên chú ý tránh cho bé dùng những món ăn, thực phẩm dễ gây dị ứng, như mật ong, đậu phộng,…
Cách thực hiện ăn dặm truyền thống cho bé
Giai đoạn 1: Ăn bột kết hợp với thịt, cá, rau củ xay nhuyễn
Thời gian: 5,5 – 6 tháng
Cho bé ăn bột hoặc nấu cháo theo tỷ lệ 1:10 kết hợp với nước luộc gà, nước hầm xương, nước hầm thịt với rau củ… và các thực phẩm được ninh kỹ, lọc qua rây để thu được hỗn hợp loãng, mềm mịn.
Sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng chính, do đó, mẹ không nên ép con quá nhiều mà chỉ nên cho bé một lượng vừa nhỏ với mục đích là cho con tập làm quen với thực phẩm ngoài sữa mẹ.
Tránh cho bé ăn những thực phẩm dễ gây dị ứng như thịt bò, cua biển, ốc, tôm… trong giai đoạn đầu khi thực hiện phương pháp ăn dặm truyền thống.
Giai đoạn 2: Tăng độ đậm đặc của món ăn
Thời gian: 7 – 9 tháng
Thời gian đầu, mẹ có thể cho bé ăn 2 bữa bột và 1 bữa cháo.
Mẹ nấu cháo như bình thường, khi cháo chín thì dùng đũa hoặc thìa khuấy để hạt gạo vỡ ra. Khi chế biến, mẹ cũng không nhất thiết phải xay nhuyễn mà có thể băm nhỏ rồi lược qua rây để thay đổi dần độ thô của thực phẩm.
Trong thực đơn mỗi ngày, bạn có thể cho bé ăn các loại rau củ như cà rốt, su hào, khoai lang, khoai tây… và các thực phẩm như cá đồng, cua đồng, lươn… để các món ăn đa dạng hương vị.
Đây là giai đoạn bé mọc răng, do đó rất dễ gặp phải các vấn đề như đau nướu, sốt, rối loạn tiêu hóa… Mẹ nên tránh ép ăn nhiều mà nên chia nhỏ bữa để con không bị đói cũng như sợ ăn.
Giai đoạn 3: Ăn cháo nguyên hạt
Thời gian: 10 – 12 tháng
Cho bé ăn cháo nguyên hạt và dần làm quen với các món ăn thô, mềm như chuối, đu đủ… Bạn có thể nấu cháo đặc hơn và kết hợp với các nguyên liệu xay hoặc bằm nhuyễn như tôm, thịt…
Tập cho bé làm quen với muỗng, nĩa và bạn cũng có thể để bé tự xúc ăn khi áp dụng phương pháp ăn dặm truyền thống.
Cho bé ngồi ăn chung với cả nhà, mẹ cũng có thể cho bé ăn những gì cả nhà ăn nhưng với lượng nhỏ, mềm, đảm bảo an toàn, tránh bị hóc.
Giai đoạn 4: Tập cho bé ăn cơm
Thời gian: 1 tuổi trở lên
Bé có thể ăn hầu hết các thực phẩm như người lớn. Bạn có thể tập cho bé ăn cơm nát, đồ ăn băm nhỏ.
Rèn cho bé kỹ năng dùng muỗng, nĩa và để bé tự xúc, nhai, nuốt với nhiều nhóm thực phẩm khác nhau.
Cố gắng xây dựng thực đơn đa dạng (cơm nát, nui, bún, phở…) với nhiều cách chế biến để làm đa dạng thực đơn, tránh bé bị ngán.
Nhìn chung, dù có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh cách ăn dặm truyền thống nhưng hiệu quả mà phương pháp này đem lại là không thể phủ nhận. Để khắc phục nhược điểm của phương pháp ăn dặm này, mẹ nên cho bé ăn có chừng mực, việc xay nhuyễn cũng nên chia theo cấp độ để cải thiện khả năng ăn thô của bé. Ngoài ra, thực đơn ăn dặm cũng cần đa dạng, tránh cho bé ăn nhiều thực phẩm giàu đạm, thay vào đó, hãy cho bé các loại rau củ giàu vitamin, khoáng chất, dễ ăn như cà rốt, bí đỏ,, đậu Hà Lan…
Trong giai đoạn ăn dặm, mẹ cũng có thể kết hợp ăn dặm truyền thống với các phương pháp ăn dặm khác như ăn dặm kiểu Nhật, ăn dặm tự chỉ huy để thay đổi độ thô của thức ăn, giúp bé tập ăn tốt hơn hoặc thỉnh thoảng mẹ cũng có thể để bé tự bốc thức ăn để tạo tính chủ động và sự tự lập cho bé.
