Ăn chay và các kiến thức cần biết

Ngày nay, khi việc ăn uống đang bị đe dọa bởi mất vệ sinh an toàn thực phẩm, thực phẩm bẩn tràn lan, các loại thịt bị nhiễm các loại vi sinh có hại cho sức khỏe thì nhiều người đã tìm đến việc ăn chay để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và vẻ ngoài thanh tú. Nhưng trước khi bạn có ý định chuyển chế độ ăn sang ăn chay thì hãy trang bị cho mình những kiến thức cơ bản, để có được kết quả ăn chay tốt nhất.

Dưới đây là các kiến thức cần biết để chuẩn bị cho chế độ ăn chay:

Ăn chay là gì?

Ăn chay, trai giới, ăn lạt là một chế độ ăn uống chỉ gồm những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật (trái cây, rau quả, vv..), có hoặc không ăn những sản phẩm từ sữa, trứng hoặc mật ong, hoàn toàn không sử dụng các loại thịt (thịt đỏ, thịt gia cầm và hải sản) hoặc kiêng ăn các thực phẩm có được từ quá trình giết mổ.

 Các loại ăn chay phổ biến

Ăn chay chia làm 4 loại phổ biến nhất:

  • Lacto-ovo: Những người theo chế độ này không ăn thịt động vật, nhưng tiêu thụ sản phẩm sữa và trứng.
  • Lacto: Chế độ này không ăn thịt động vật và trứng, nhưng tiêu thụ sản phẩm sữa.
  • Ovo: Những người không ăn tất cả các sản phẩm động vật ngoại trừ trứng.
  • Ăn chay thuần: Không ăn tất cả các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật.

Tác dụng của việc ăn chay

  • Giảm cân

Giảm cân có thể được xem như là kết quả trực tiếp, một trong những lợi ích của việc ăn chay hoặc ăn thuần chay, vì rằng những chế độ ăn này “có xu hướng giảm dung nạp các loại chất béo, và người ăn chay có có xu hướng ăn những khẩu phần nhiều chất béo không bão hòa đa hơn là chất béo bão hòa so với người không ăn chay. Lợi ích hỗ trợ giảm cân của việc ăn chay cũng đã từng được chứng minh trong nhiều nghiên cứu khoa học, với những ghi nhận rằng khối lượng cơ thể của nhóm ăn chay luôn giảm nhiều hơn so với những người chọn các chế độ ăn khác.

  • Ổn định huyết áp

Huyết áp của người ăn chay trường thường có khuynh hướng thấp hơn người ăn mặn và ít tăng huyết áp theo tuổi hơn. Các nghiên cứu cho thấy: càng ăn nhiều thức ăn từ động vật, huyết áp càng có khuynh hướng tăng cao. Tuy nhiên, cũng không nên bỏ qua các yếu tố về lối sống có ảnh hưởng tốt đến huyết áp. Người ta còn thấy ở người ăn chay ít có ảnh hưởng đến huyết áp hơn là người ăn thịt.

  • Giảm nguy cơ bị ung thư

Thức ăn chay chứa nhiều chất xơ và acid béo hòa tan do vậy người ăn chay ít mắc bệnh và tử vong vì ung thư miệng họng, tiền liệt tuyến, nhất là đại tràng hơn người ăn mặn. Chất xơ làm giảm sự thoái giáng acid mật sơ cấp thành thứ cấp – chất đã được chứng minh là gây ung thư đại tràng.

  • Giảm các triệu chứng về xương khớp

Lợi ích của việc ăn chay cho một số bệnh nhân viêm khớp dạng thấp là làm giảm hẳn triệu chứng bệnh về khớp. Nhưng cần thận trọng vì ăn chay không đúng dễ gây teo cơ dinh dưỡng. Đối với thoái hóa khớp, ăn chay không trị được bệnh, nhưng ăn chay trường có thể đóng vai trò trong việc phòng ngừa bệnh. Người ăn chay cũng bị loãng xương như người ăn mặn, nhưng chế độ ăn không có thịt, nhiều estrogen thực vật và hoạt động thể lực nhiều là những yếu tố giúp phòng chống loãng xương.

  • Đẹp da:

Người dân quần đảo Kitavan của Papua New Guinea có làn da đẹp không tì vết, được cho là nhờ chế độ ăn. Người dân ở đây chủ yếu sống nhờ thực phẩm từ thực vật ít béo, không qua chế biến, thế nên các nhà khoa học tin rằng có mối tương quan giữa chế độ ăn với làn da không bị mụn của người dân ở đây.

Nghiên cứu cũng chứng minh rằng những sản phẩm từ sữa có thể dẫn đến mụn trứng cá, cũng như thực phẩm đóng hộp có liên quan đến chỉ số đường huyết cao, thế nhưng chế độ ăn chay loại bỏ cả hai điều này và còn cải thiện làn da giúp da trắng sáng hơn. Đây chính là lợi ích của việc ăn chay được rất nhiều phụ nữ tin tưởng.

  • Giúp tâm tính hiền hòa:

Quá trình sát sinh hoặc săn bắt cũng khiến con người và loài ăn thịt trở nên tàn bạo, hung tợn hơn. Thịt và máu động vật cũng chứa nhiều chất kích thích hơn thảo mộc nên làm loài người và thú ăn thịt dễ bị kích động.

Ngược lại, người ăn chay với thức ăn chính là rau quả, ngũ cốc và trái cây thường có tâm tính hiền hòa hơn. Việc tiêu thụ các thực phẩm từ thiên nhiên cũng khiến người trường chay có cảm giác thanh bình, an nhiên.

Hơn nữa, các loài động vật cũng như con người, đều biết đau, biết sợ cái chết. Chúng cảm giác được giây phút sắp bị tàn sát nên có con la hét thất thanh, con thì khăng khăng không chịu bước đi, con thì bất lực mà rơi nước mắt.

Chúng ta đều cảm giác đau khi đứt tay, chảy máu, thế thì nỗi đau sẽ cùng cực như thế nào nếu bị cắt cổ, thọc tiết… Do đó, việc ăn chay giúp con người thể hiện tình thương yêu muôn loài, gia tăng lòng bát át và vị tha. Từ đó tâm được yên vui và thoải mái.

  • Tốt cho sức khỏe và tăng tuổi thọ:

Nếu bạn cho rằng ăn chay sẽ khiến cơ thể thiếu hụt các  chất protein cần thiết thì quan niệm đó là hết sức sai lầm. Bởi:  thực chất protein gồm có 22 amino acids, trong số đó chỉ có 8 loại là cần thiết cho nhu cầu của cơ thể con người và đều chứa đầy đủ trong các loại ngũ cốc và rau đậu. Đôi khi số lượng còn nhiều hơn các thực phẩm bằng thịt đã chế biến nữa.

Chính vì thế mà việc ăn chay sẽ giảm bớt những tác hại của việc ăn uống thừa chất hay nạp vào người những chất không cần thiết và nguy hại cho cơ thể từ nguồn thịt động vật.

Ăn chay như thế nào?

Ăn chay chỉ tốt nếu như bạn biết cách ăn chay đúng cách, đầy đủ chất dinh dưỡng.

Ăn đa dạng thực phẩm trong bữa ăn:

Người ăn chay có thể dễ dàng dung nạp đủ các chất thông qua các nhóm thực phẩm như:

  • Đạm: Các loại đậu (đậu nành, đậu xanh, đậu đen, đậu phộng, đậu Hà Lan…); các chế phẩm từ đậu nành (đậu hũ, tương hột…); các sản phẩm từ sữa (sữa tươi, bơ, phô mai, sữa chua…); quả, hạt khô.
  • Tinh bột: Gạo, bột mì, gạo nếp…
  • Chất béo: Dầu ăn thực vật (dầu đậu nành, dầu đậu phộng, dầu mè…), trái bơ, trái dừa, hạt bí, hạt dẻ, hạt hướng dương…
  • Canxi: Các loại rau có màu xanh đậm (bông cải xanh, cải xoăn); tảo và rong biển các loại; các sản phẩm từ sữa (sữa tươi, sữa chua, bơ, phô mai…).
  • Sắt và kẽm: Thường có trong các loại rau lá xanh (cải xoăn, cải bắp, cải bó xôi, bông cải); các loại hạt khô (hạnh nhân, hạt điều); các loại đậu; trái cây và trái cây khô (mơ, chà là, nho); ngũ cốc nguyên hạt và và bột ngũ cốc nguyên cám
  • Vitamin A: Cà rốt, bí ngô, đậu xanh, đậu đỏ, rau dền, xoài, đu đủ…

  • Vitamin D: Dầu ăn
  • Vitamin P: Có trong lá trà (chè) xanh, chanh, cam, quít, đậu phộng.
  • Vitamin C: Có nhiều trong chanh, chuối, xoài, đu đủ, cam, bưởi…

Chế biến đúng cách:

Cách nấu cũng rất quan trọng, đừng nghĩ là ăn chay thì nấu thế nào cũng được. Nếu thức ăn bổ mà không biết cách nấu thì cũng làm cho nó hết bổ, và có khi còn làm hại bộ máy tiêu hóa nữa.

  • Không nên chiên xào nhiều quá, vì vừa làm mất vitamin trong thực phẩm vừa làm tăng hàm lượng chất béo trong thức ăn, không có lợi cho những người cần chế độ ăn ít năng lượng
  • Khi nấu hay luộc phải đậy nắp để vitamin trong rau củ không bị bay mất và nên đổ ít nước để chất bổ khỏi bị loãng. Và nước luộc cũng rất tốt, không nên đổ đi.
  • Để có món chay ngon thì cũng đòi hỏi có sự chọn lọc nguyên liệu, kết hợp các nguyên liệu cùng gia vị phù hợp để có một món chay vừa ngon miệng, vừa đảm bảo đủ chất. Ví dụ như đậu hũ sốt cà chua, đậu hũ nhồi nấm, chả giò trái cây, bí đỏ om đậu phộng, canh chua đậu bắp và bạc hà, cháo thập cẩm, xôi gấc…
  • Tránh nấu quá chín các loại rau xanh để vừa giữ được hương vị của rau vừa bảo quản được lượng chất dinh dưỡng quý giá có trong đó. Thời gian cần thiết để nấu các loại rau xanh không quá 15 phút. Một số cách nấu có thể giúp giữ được chất dinh dưỡng khá tốt trong rau như hấp hoặc xào sơ, thậm chí có thể ăn sống.

  • Đối với những thực phẩm khác, chỉ cần nấu đến khi chúng vừa chín tới. Điều này không chỉ giúp bảo quản các vitamin và khoáng chất mà còn khiến thức ăn không bị khô và nhạt.
  • Ăn các loại thực phẩm càng ít chế biến hoặc chưa chế biến càng có lợi về dinh dưỡng. Ví dụ như gạo được chế biến cho trắng vì qua quá trình đánh bóng gạo, đã làm mất đi rất nhiều chất dinh dưỡng nằm ngoài vỏ hạt gạo, các loại ngũ cốc khác cũng vậy và trái cây tươi tốt hơn trái cây đóng hộp.
  • Uống khoảng 2 lít/ngày sẽ giúp cho thận đào thải các độc tố.

Một số lưu ý:

– Dùng hạn chế các loại thực phẩm có hàm lượng muối cao:  như tương, chao, cải muối, dưa cải, cà muối… và không nên sử dụng ở những người cao tuổi có tiền căn bệnh huyết áp, tim mạch, bệnh thận hay tiểu đường.

– Tránh ăn thực phẩm chay chế biến sẵn: Không ăn thường xuyên các thực phẩm chay công nghiệp do được xử lý qua nhiều khâu nên chất dinh dưỡng bị thất thoát nhiều.

– Uống thêm thuốc bổ: Thiếu các vi chất không có trong thức ăn nguồn gốc thực vật (kẽm, vitamin B12, acid folic…), khắc phục bằng cách uống bổ sung các vi chất này dưới dạng thuốc bổ.

–  Ăn thêm bữa phụ: Thực phẩm chay ít năng lượng nên người ăn chay thường mau đói. Vì vậy, để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể, người ăn chay ngoài ăn đủ 3 bữa chính nên ăn thêm 2 – 3 bữa phụ (khoai, chè, bánh, sữa…). Các bữa ăn cần đa dạng và thay đổi món thường xuyên.

Trên đây là những kiến thức cơ bản về việc ăn chay. Nếu có thắc mắc hoặc câu hỏi, đóng góp các bạn vui lòng comment bên dưới để Isuckhoe có thể giải đáp sớm nhất nhé. Chúc các bạn ăn chay thành công.

Tags:

Sponsored Links:

Trả lời

'
'