Ung thư ơi, chia sẻ hay… giấu tiệt?

Ung thư ơi, chia sẻ hay… giấu tiệt? 

Bạn vừa nhận tin mình bị ung thư. Sau cú sốc ban đầu, một câu hỏi nảy lên trong đầu: “Mình có nên nói cho người khác biết không nhỉ?” 

Nghe thì đơn giản, nhưng thực tế lại không dễ chút nào. Sẽ có vài người lập tức thông báo cho người thân/bạn bè, nhưng chắc nhiều người sẽ chọn giữ im lặng. Có người chia sẻ từng chi tiết nhỏ lên Facebook, có người thì giữ bí mật còn kỹ hơn cả công thức nước mắm truyền thống. Mỗi người có một cách phản ứng, không ai sai cả.

 Mỗi người một câu chuyện…

Chị M., 45 tuổi, phát hiện ung thư vú giai đoạn sớm. Chị chỉ nói với chồng và hai con. “Tôi không muốn bị thương hại. Tôi vẫn còn khỏe, vẫn đi làm, vẫn nấu ăn và… vẫn cười được.” Tôi không muốn ánh mắt soi mói hay những câu hỏi kiểu “Sao rồi? Có đau không? Có chữa được không?”



Còn anh H., 40 tuổi, thì khác. Vừa ra viện là anh post ngay status: “Xin chào mọi người, tôi vừa quất xong một trận, vẫn chưa thấy gì vất!”  Vâng, anh viết như đùa, nhưng đằng sau là cả một tinh thần “chiến binh”. Kết quả? Bạn bè comment rần rần, người động viên, người rủ đi uống cà phê, người giới thiệu nhóm hỗ trợ. Anh thấy mình không cô đơn.



 Nhưng cuộc đời không phải lúc nào cũng màu hồng…

Một số bệnh nhân tâm sự rằng họ đã nhận lại sự… xa cách sau khi chia sẻ. Có người bị đồng nghiệp né tránh, có người bị sếp “rút” khỏi các dự án lớn vì sợ… không đủ sức. Cũng có người bị hàng xóm đồn thổi rằng “chắc không sống được lâu nữa đâu…”

 Vâng, nói ra thì nhẹ lòng mình, nhưng nếu nghe phải những câu đó thì lại… nặng nề thêm.

Vì vậy, chia sẻ hay không thực sự là QUYẾT ĐỊNH CÁ NHÂN và không có công thức đúng-sai.



 Vậy làm sao để quyết định?

Hãy thử hỏi bản thân những điều sau:

-Mình có thấy thoải mái nếu người khác biết không?

-Mình cần ai đó hỗ trợ về tinh thần hay chăm sóc?

-Mình tin tưởng ai?

-Nếu họ phản ứng không như mình mong đợi, mình có bị ảnh hưởng nhiều không?

Đây là quyền riêng tư của bạn. Bạn KHÔNG có nghĩa vụ phải nói với bất kỳ ai nếu bạn chưa sẵn sàng.



 Nếu chọn chia sẻ…

Hãy chọn đúng người, đúng thời điểm và đúng cách. Bạn có thể nói một cách ngắn gọn, rõ ràng:

-“Mình vừa được chẩn đoán ung thư. Hiện tại đang điều trị và vẫn ổn. Mình muốn bạn biết để nếu cần giúp đỡ, mình có thể nhờ.”

Bạn không cần phải kể chi tiết từng hóa đơn viện phí hay từng tác dụng phụ đâu!



 Còn nếu muốn giữ kín?

Cũng hoàn toàn OK! Không chia sẻ không có nghĩa là yếu đuối hay ích kỷ. Đó là cách bạn tự bảo vệ tinh thần mình. Nếu không cảm thấy an toàn, đừng nói. Và nếu sau này bạn đổi ý? Thì cứ nói ra thôi! Không ai cấm cả.

Thậm chí, bạn có thể “thử nghiệm” chia sẻ với một người trước xem phản ứng ra sao. Nếu ổn, có thể mở rộng vòng tròn. Nếu không, quay lại “chế độ du kích” cũng chẳng sao.



 Những phản ứng có thể xảy ra

Tuy nhiên, bạn nên chuẩn bị tâm lý trước. Người ta có thể:

-Rất sốc và khóc trước…cả bạn

-Nói mấy câu như “trời ơi, sao lại là bạn?” nhưng rồi… biến mất luôn

-Hỏi dồn dập như nhà báo điều tra

-Đưa ra những lời khuyên… như chuyên gia y học vũ trụ



Nhưng cũng sẽ có người âm thầm nắm tay bạn, nhắn tin mỗi tối, hay chỉ đơn giản là lắng nghe. Những người đó đáng quý lắm. Hãy trân trọng họ!



 Ung thư là một phần, không phải là toàn bộ

Bạn bị ung thư – đúng. Nhưng bạn cũng là một người bạn, một người mẹ, người cha, người yêu, và một đồng nghiệp… Bạn thích nghe nhạc, thích ăn kem, thích đi biển, hoặc thích xem phim .

Ung thư không định nghĩa con người bạn. Và bạn không cần phải “trình báo” với cả thế giới để khẳng định điều đó.



 Một vài mẹo nhỏ nếu bạn muốn chia sẻ

-Viết thư hoặc tin nhắn trước: Nếu nói trực tiếp khiến bạn khó xử, hãy viết.

-Chia sẻ qua người trung gian: Đôi khi, bạn thân hoặc người thân có thể giúp “truyền tin”.

-Tạo “kịch bản” trước: Nghĩ trước sẽ nói gì, trả lời sao nếu bị hỏi nhiều quá.

-Giữ quyền kiểm soát: Bạn có thể nói “Mình không muốn nói thêm về việc điều trị lúc này.”



 Từ bệnh nhân – đến người truyền cảm hứng

Bạn không cần phải trở thành người phát ngôn của cộng đồng ung thư, nhưng đôi khi chỉ một lời kể chân thành của bạn cũng có thể giúp ai đó cảm thấy nhẹ nhõm hơn. “À, mình không cô đơn.” – chỉ một cảm giác đó thôi, cũng đáng giá lắm rồi.



 Thay lời kết

Dù bạn chọn chia sẻ hay không, bạn đều đúng. Dù bạn bật mí với cả thế giới hay chỉ giữ cho riêng mình, bạn vẫn là một “chiến binh” đáng yêu và kiên cường! 

Hãy nhớ rằng cuộc sống vẫn tiếp diễn, vẫn có ánh mặt trời buổi sáng, tiếng chim hót, món bún bò bạn yêu thích và những người yêu thương bạn – kể cả khi họ chưa biết bạn đang chiến đấu với…điều gì.

Và nếu một ngày nào đó bạn muốn hét lên: “Tôi bị ung thư, nhưng tôi vẫn sống vui!” – thì đừng ngần ngại.

Chúng tôi sẽ ở đây, vỗ tay rầm rộ cho bạn. 



TS BS Phạm Nguyên Quý

Trưởng khoa Ung thư Nội khoa

Bệnh viện Trung ương Kyoto Miniren

NCV lâm sàng Đại học Kyoto

Đồng sáng lập Y học cộng đồng



PS: Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy chia sẻ đến người thân hoặc bạn bè – biết đâu bạn vừa gieo một hạt giống hy vọng vào trái tim ai đó